Γίνομαι γονέας: Οι επιλογές και οι περιορισμοί

Με προγραμματισμό ή χωρίς, η πρώτη εγκυμοσύνη στο ζευγάρι αποτελεί μια πολύ σημαντική στιγμή. Οι αντιδράσεις του ζευγαριού μπροστά στο νέο της εγκυμοσύνης ποικίλουν ανάλογα με μια σειρά παραγόντων. 

Οι Cowan κ’ Cowan (1992:35-48) εντόπισαν τέσσερα διαφορετικά μοτίβα αντίδρασης μπροστά στο γεγονός της σύλληψης / τεκνοποίησης: 

• Τα ζευγάρια που προγραμματίζουν τον ερχομό ενός παιδιού και συζητούν ανοιχτά το θέμα είναι αποφασισμένα, συνειδητοποιημένα και ενθουσιάζονται με το νέο της εγκυμοσύνης.
• Τα ζευγάρια που λειτουργούν σ’ ένα μοτίβο «αποδοχής της μοίρας» φαίνονται να εκπλήσσονται ευχάριστα και να υποδέχονται με ηρεμία το νέο της εγκυμοσύνης. Είναι εκείνα τα ζευγάρια που αφήνουν το θέμα στην τύχη του και δεν χρησιμοποιούν με σταθερότητα κάποιο μέτρο αντισύλληψης ούτε όμως προγραμματίζουν συνειδητοποιημένα τη δημιουργία οικογένειας. 
• Τα αναποφάσιστα ζευγάρια  έχουν ανάμικτα συναισθήματα, τόσο πριν, όσο και μετά τη σύλληψη, ακόμα ενίοτε και κατά της διάρκεια της εγκυμοσύνης. Συνήθως στις περιπτώσεις αυτές η εγκυμοσύνη συνεχίζεται, γιατί το ένα μέλος του ζευγαριού – συνήθως η γυναίκα- επιθυμεί τη συνέχιση της διαδικασίας και ίσως το άλλο μέλος – συνήθως ο άνδρας- αποδέχεται τη συνέχιση αυτή με διστακτικότητα. 
• Τα ζευγάρια που θα απαντούσαν «Ναι / Όχι» παρουσιάζουν μια αμφιθυμία με το ζήτημα της δημιουργίας οικογένειας, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια της εγκυμοσύνης. Γι αυτά τα ζευγάρια το ζήτημα παραμένει άλυτο σαν προβληματισμός. Συχνά η γυναίκα αποφασίζει να φέρει στον κόσμο το παιδάκι ανεξαρτήτως των συναισθημάτων / επιλογών του άνδρα και κάποιες φορές αυτή η εγκυμοσύνη προκαλεί ακόμα και χωρισμό στο ζευγάρι. 

Η τεκνοποίηση, όπως κάθε επιλογή ζωής, συνοδεύεται από οφέλη, αλλά και από δυσκολίες. Ορισμένοι τείνουν να βάζουν στη ζυγαριά αυτά τα θέματα πριν αποφασίσουν να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί. Άλλοι, αντιθέτως, δεν σκέπτονται τίποτε και προχωρούν, έτσι απλά, επειδή επιθυμούν ένα παιδί! 

Σύμφωνα με μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί (Berelson, 1983; Gallup κ’  Newport, 1990) , άνδρες και γυναίκες αναγνωρίζουν στην τεκνοποίηση τα ακόλουθα οφέλη:

• Συναισθήματα τρυφερότητας, χαράς, παιχνιδιού, ευτυχίας
• Ανάπτυξη στενών οικογενειακών δεσμών
• Συναίσθημα αθανασίας
• Συναίσθημα επίτευξης και ικανοποίησης
• Συναίσθημα ασφάλειας για τα χρόνια του γήρατος (θα υπάρχει κάποιος δικός μου άνθρωπος να με φροντίσει)

Αδιαμφισβήτητα, κάθε ζευγάρι θέτει σε πρώτη προτεραιότητα την ανάπτυξη (βιολογικά, κοινωνικά) ενός υγιούς κι ευτυχισμένου παιδιού. Πολλοί γονείς αναφέρουν ότι η τεκνοποίηση έθεσε τη ζωή τους σε μια καινούργια διάσταση. Για αυτούς, το να μεγαλώνουν το παιδί τους είναι πιθανά πολύ πιο ικανοποιητική διαδικασία σε σύγκριση με την εργασία τους ή τις φιλικές σχέσεις ή τις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου. Οι άνδρες (κυρίως στα πιο υψηλά κοιινωνικο-οικονομικά στρώματα) αντιμετωπίζονται συχνά σαν πιο «σταθεροί» είτε «αξιόπιστοι», όταν λαμβάνουν το ρόλο του πατέρα. 

…και η άλλη πλευρά του νομίσματος;

Ο διάσημος Αμερικανός δικηγόρος C. Darrow, είπε κάποτε: « το πρώτο μισό της ζωής μας καταστρέφεται από τους γονείς μας. Το δεύτερο μισό της ζωής μας από  τα παιδιά μας. Η τεκνοποίηση δεν είναι παράδεισος». 

Εδώ λοιπόν, ξεκινούν τα επιχειρήματα εκείνων που αντιμετωπίζουν το ζήτημα της τεκνοποίησης αρνητικά. Τα επιχειρήματα αυτής της πλευράς συνήθως είναι τα ακόλουθα:

• Το να μεγαλώσεις παιδιά έχει οικονομικό κόστος
• Το οικονομικό κόστος συνεπάγεται αυξανόμενο στρες
• Το να μεγαλώσεις παιδιά έχει πάντα και συναισθηματικό κόστος, καθώς το παιδί γίνεται επίκεντρο στην οικογένεια και το ζευγάρι (μητέρα / πατέρας) αφοσιώνεται σε τέτοιο βαθμό στο παιδί, ώστε χάνει τον ερωτισμό και τη χαρά της προσωπικής σχέσης
• Ο πατέρας συνήθως πιέζεται υπέρμετρα να τα καταφέρει επαγγελματικά και να γίνει ακόμα πιο επιτυχημένος συμμετέχοντας ταυτόχρονα στο μεγάλωμα του παιδιού
• Η μητέρα συχνά αναφέρει ότι φτάνει στην υπερκόπωση προσπαθώντας να ισορροπήσει τις ευθύνες μεταξύ της εργασίας της και των καθηκόντων στο σπίτι (Ventura, 1987). 

Η τεκνοποίηση θα μπορούσε ν’ αποβεί τελικά απογοητευτική, εφόσον στηριχτεί σε ρομαντικές / ουτοπικές παρανοήσεις. 

Μετά τον τοκετό η γυναίκα μπορεί να βιώσει επιλόχειο κατάθλιψη, η οποία συχνά οφείλεται στην απότομη πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων, της προγεστερόνης και των β-ενδορφινών . Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των γυναικών που έχουν την εμπειρία ανεπιθύμητων σωματικών συμπτωμάτων για αρκετούς μήνες μετά τον τοκετό. Παράλληλα, το νεογέννητο έχει την ανάγκη συνεχούς φροντίδας και τροφής, κάτι που μπορεί πραγματικά να φέρει σε δύσκολη θέση και να πιέσει υπέρμετρα (σωματικά και ψυχολογικά) τη μητέρα. 

Την ίδια στιγμή,  ο ρόλος του ανδρός φαίνεται να είναι λίγο διαφορετικός στην όλη διαδικασία. Για τον άνδρα η πατρότητα γίνεται μέρος της ταυτότητάς του όταν έρχεται το παιδί του στον κόσμο και δεν είναι κάτι κρίσιμο γι αυτόν χρόνια πριν την πραγματοποίησή του (όπως είναι λχ. η καριέρα). 

Ο Shapiro (1987) κατέληξε μετά από την έρευνά του στο ότι οι άνδρες τείνουν να νιώθουν φοβίες και ανησυχίες που συνήθως δεν συζητούν ανοιχτά. Βεβαίως, εκείνοι που επιλέγουν να κουβεντιάσουν τις σκέψεις τους με τις συντρόφους τους ειλικρινά βλέπουν ότι η σχέση τους μπορεί να γίνει πιο ποιοτική και βαθύτερη. Κάποιοι άνδρες νιώθουν αμήχανα μπροστά στο γεγονός του τοκετού και μπροστά στην άγνοιά τους ως προς την υποστήριξη που θα μπορούσαν να προσφέρουν στη σύντροφό τους κατά τη διαδικασία. Άλλοι άνδρες αγωνιούν για τις οικονομικές ευθύνες που συνεπάγεται η πατρότητα, ενώ ορισμένοι κρύβονται πίσω από μια φαινομενική αμφιβολία ως προς το αν το παιδί είναι δικό τους, ώστε να μην αντιμετωπίσουν τον ουσιαστικό τους φόβο μπροστά στην τεράστια ευθύνη της πατρότητας. Μια διαφορετική φοβία είναι η πιθανότητα της απώλειας / της ασθένειας της συντρόφου ή / και του παιδιού κι αυτή η φοβία βεβαίως εξαρτάται από τις εμπειρίες που έχει βιώσει ο άνδρας στο παρελθόν. Τέλος, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνων των ανδρών που διστάζουν μπροστά σε μια πιθανή, μελλοντική αποτυχία στο γάμο, άρα μπροστά σ’ ένα πιθανό διαζύγιο. Η σκέψη τους εδώ είναι κυρίως το κατά πόσον ο γάμος μπορεί να «επιβιώσει» με το επιπρόσθετο στρες και τις ευθύνες που φέρνει ένα παιδί. Ορισμένοι άνδρες επιλέγουν να διατηρούν εξωσυζυγικές σχέσεις, καθώς αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της συζύγου, παρόλο που γνωρίζουν ότι αυτή τους η επιλογή θα μπορούσε να καταλήξει στη λύση του γάμου. 

Πολύ σημαντικά σημεία λοιπόν για τη σχέση του ζευγαριού, αλλά και για την θετική εξέλιξη στην επιλογή της διαδικασίας της τεκνοποίησης θα ήταν:

• Να συζητηθούν ανοιχτά οι απόψεις και τα συναισθήματα σχετικά με τα οφέλη, αλλά και τις δυσκολίες, όπως τα βλέπει καθένας από τη σκοπιά του (άνδρας / γυναίκα) 
• Να είναι αντιληπτό ότι η τεκνοποίηση – όπως κάθε φυσιολογική διαδικασία στη ζωή- έχει ευθύνες και δεν είναι αποκλειστικά και μόνον μια χαρούμενη στιγμή. Με αυτήν την αντίληψη εκ των προτέρων μπορεί κανείς ν’ αποφύγει τις μετέπειτα απογοητεύσεις, γιατί πολύ απλά δεν εξιδανικεύει τη διαδικασία 
• Τόσο ο άνδρας, όσο και η γυναίκα, καλό είναι να «μην φοβούνται τις φοβίες τους». Το στερεότυπο που θέλει τον άνδρα «δυνατό, ήρεμο και έτοιμο να δώσει κουράγιο» πολλές φορές «κλειδώνει» συναισθηματικά τον άνδρα και τον κάνει να μην αντέχει ν’ αποδεχτεί τις δικές του ανασφάλειες, άρα να μην συζητά. Αυτό με τη σειρά του επαυξάνει το άγχος, τις παρεξηγήσεις και την πίεση κι απομακρύνει τον άνδρα από τη σύντροφό του
• Να «ακούει», άρα να προσπαθεί να συναισθάνεται ο ένας τον άλλον μέσα στο ζευγάρι, χωρίς να υπάρχει η διάθεση επίκρισης
• Να προσπαθούν αμφότεροι, άνδρας και γυναίκα, να κατανοούν τη φύση, αλλά και τη θέση του απέναντι μέσα στο σχήμα της νέας οικογένειας

Η τεκνοποίηση είναι μια φυσιολογική, χαρμόσυνη διαδικασία. Κάθε χαρά, ωστόσο, έχει πάντα το τίμημά της. Γνωρίζοντας κι επιλέγοντας συνειδητά ενδεχομένως μπορεί κανείς να βιώσει με πιο ομαλό τρόπο ακόμα και το πιο δύσκολο τίμημα.

Επιπλέον, ας μην ξεχνούμε πως το παιδί είναι ένα δώρο που έρχεται από δύο ανθρώπους. Συνεπώς, σε αυτό το «παιχνίδι» συμμετέχουν δυο μέρη. Αν η διαδικασία αντιμετωπισθεί έτσι, με συναισθήματα αγάπης και με την αίσθηση κοινής οπτικής προς το ζήτημα, το ζητούμενο και τις ευθύνες, τότε το παιδάκι που θα έλθει στον κόσμο μπορεί όντως να αποτελεί καρπό που θα ενώσει περαιτέρω τα δυο μέλη της σχέσης και να ενδυναμώσει ακόμα κι αυτό το συναίσθημα του έρωτα. Γιατί πολύ απλά, σε αυτό το πλαίσιο, δυο άνθρωποι σε σχέση μπορούν να έλθουν ακόμα πιο κοντά, να μιλήσουν ακόμα πιο ειλικρινά, άρα να γνωριστούν- να συνδεθούν- ν’ αγαπηθούν ακόμα πιο βαθιά. 

 

πηγή έμπνευσης άρθρου: N.V. Benokraitis "Marriages and Families- Changes, Choices and Constraints"